ကံကုသိုလ်နှင့် ဉာဏ်ကုသိုလ်ကို မြန်မာလိုရှင်းပြပါ

ကံကုသိုလ်နှင့် ဉာဏ်ကုသိုလ်
================================

နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ။
မြတ်စွာဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ၊ မိဘ၊ ဆရာတို့အား ဤဓမ္မစာစုဖြင့် ရိုသေစွာကန်တော့ပါ၏။
ဒီနေ့မှာ ကျွန်တော်တို့ တရားပွဲတစ်ခုအနေနဲ့ “ ကံကုသိုလ်နှင့် ဉာဏ်ကုသိုလ်” ဆိုတဲ့ အဓိကနိယာမတရားကြီးကို အလွန်အကျယ်ရှင်းပြပေးချင်ပါတယ်။ ဒီအကြောင်းဟာ ဗုဒ္ဓဘာသာရဲ့ အနုတ်တရားအနက်အဓိပ္ပာယ်တွေ၊ သံသရာကနေ လွှတ်မြောက်ဖို့ လမ်းညွှန်တဲ့ အခြေခံရပ်တစ်ခု ဖြစ်နေတာကြောင့် တစိတစိ တစ်လှမ်းချင်းချင်း သေချာသဘောပေါက်အောင် နားထောင်ကြပါစေ။

ကုသိုလ်၊ အကုသိုလ် ဆိုသည်မှာ
——————————-

ကျွန်တော်တို့ ဘဝတစ်ခုလုံးဟာ ကုသိုလ် (kusala) နဲ့ အကုသိုလ် (akusala) တို့ရဲ့ တိုက်ပွဲပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ရက်လုံးလည်း ဖြစ်စဉ်တိုင်း၊ အကြောင်းအရာတိုင်းမှာ ကုသိုလ်တရားတစ်ခုဖြစ်မလား၊ အကုသိုလ်တရားတစ်ခုဖြစ်မလား ဆိုတာပဲ ဖြစ်နေပါတယ်။
ကုသိုလ်ဆိုတာကတော့ စိတ်ကို ဖြူစင်စေတဲ့၊ သန့်ရှင်းစေတဲ့၊ လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟ တို့ကို ပယ်ဖျက်နိုင်တဲ့ စေတနာကို ဆိုလိုပါတယ်။ အကုသိုလ်ဆိုတာကတော့ ဒုက္ခတွေရဲ့ အရင်းအမြစ်ဖြစ်တဲ့ လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟ တို့ပါဝင်နေတဲ့ စေတနာ၊ စိတ်အခြေအနေတွေကို ဆိုလိုပါတယ်။

ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ ဘဝမှာ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းတိုင်းမှာပဲ ကုသိုလ်-အကုသိုလ် ဆိုတာတွေ တိုက်ပွဲဖြစ်နေရပါတယ်။ မကောင်းမှုရှောင်၊ ကောင်းမှုဆောင်၊ ဖြူအောင်စိတ်ကိုထား ဆိုတဲ့ မြတ်စွာဘုရားရဲ့ မာရ်နိယာမကြီးဟာ ဒီတရားကိုပဲ ပြောပြနေပါတယ်။

ကုသိုလ်၏ မျိုးဆက်နှစ်မျိုး
—————————-

ကုသိုလ်ဆိုတာ တစ်မျိုးတည်းမဟုတ်ဘဲ နှစ်မျိုးခွဲနိုင်ပါတယ်။
ပထမတစ်ခုက ကံကုသိုလ် (Kamma Kusala) ဖြစ်တယ်။ ဒုတိယတစ်ခုက ဉာဏ်ကုသိုလ် (Ñāṇa Kusala) ဖြစ်တယ်။
ဒီနှစ်မျိုးဟာ တစ်ခုနဲ့တစ်ခု သဘောအနက်ကြီးစွာကွာခြားပါတယ်။ အဓိကကတော့ ဤနှစ်မျိုးကို သေချာသိမှ သံသရာလမ်းကြောင်းထဲမှာ ကိုယ့်ကျင့်ကြံမှုက ဘယ်ကို ဦးတည်နေလဲ ဆိုတာ သေချာသိနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ကံကုသိုလ်ဆိုသည့်အဓိပ္ပါယ်
————————–

ကံကုသိုလ် ဆိုတာကတော့ ကျွန်တော်တို့ လူသားအများစုက နေ့စဉ်ဘဝမှာကျင့်ကြံနေရတဲ့ ကုသိုလ်မျိုးပါ။ ဥပမာ – လှူတော်၊ သီလတရားတည်၊ သမာဓိတရားတည်၊ ဘုရားရှိခိုး၊ ဗုဒ္ဓဂုဏ်တော်ရွတ်ဆို၊ အသက်ရှင်သန်မှုမှာ ကောင်းမှုများပြုခြင်းတို့ဟာ အားလုံးကံကုသိုလ်ပါ။
ဒါပေမယ့် ဒီကုသိုလ်မျိုးမှာ အဓိကအချက်တစ်ခုရှိပါတယ်။ ဒါက “ ငါ” ဆိုတဲ့ အတ္တစွဲနဲ့ သိမ်းပိုက်ထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဥပမာ – “ ငါ လှူတယ်၊ ငါ့ကုသိုလ်၊ ငါ ကောင်းတယ်” ဆိုတဲ့ စိတ်နဲ့ လုပ်တယ်ဆိုရင် ဒီကံကုသိုလ်ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလို “ ငါ” ဆိုတဲ့ အတ္တစွဲနဲ့ သိမ်းပိုက်ထားတဲ့အတွက် သံသရာထဲမှာ ကောင်းမွန်တဲ့ဘဝတွေအတွက် အကျိုးပေးနိုင်တယ်။ ဥပမာ – လူ့ဘဝ၊ နတ်ဘဝ၊ ဘုရားဘဝ၊ ဗြဟ္မာဘဝ စတာတွေကို ရနိုင်တယ်။ ဒါပေမယ့် သံသရာကနေ မလွတ်မြောက်နိုင်သေးပါဘူး။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ “ ငါ” ဆိုတဲ့ အတ္တစွဲ၊ လောဘ၊ တဏှာတွေ မပျောက်သေးဘူး။
ဒီလိုနဲ့ အကုသိုလ်တွေကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းပဲ ပယ်နိုင်ပါတယ်။ အကုသိုလ်တရားတွေကို အားနည်းအားနဲ့ပဲ တားဆီးထားတာ၊ အမြစ်ဖြတ်နိုင်တာမဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကြောင့်ပဲ ကံကုသိုလ်ဟာ သံသရာအတွင်း ကောင်းမွန်တဲ့ဘဝတွေ ရနိုင်ပေမယ့် နိဗ္ဗာန်ကို မရနိုင်ပါဘူး။

ဉာဏ်ကုသိုလ်ဆိုသည့်အဓိပ္ပါယ်
—————————–

ဉာဏ်ကုသိုလ် ဆိုတာကတော့ အထွတ်အထိပ်ပညာတရားပါ။ ဒီပညာကုသိုလ်ဟာ “ ငါ” ဆိုတဲ့ အတ္တစွဲမပါတော့ဘဲ၊ အကုသိုလ်တရားတစ်ခုကို ပညာနဲ့ သဘောပေါက်ပြီး ပယ်ခွာခြင်းသာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဥပမာ – တရားထိုင်ရင်း စိတ်လွင့်သွားတာက အကုသိုလ်၊ အဲ့ဒီစိတ်ကို သတိနဲ့ ပြန်ထိန်းလိုက်တာက ကုသိုလ်ပါ။ ဒါပေမယ့် အဲ့ဒီသတိနဲ့ထိန်းတဲ့အခါ “ ဉာဏ်” ပါလာရင် ဉာဏ်ကုသိုလ်ဖြစ်ပါတယ်။
ဉာဏ်ကုသိုလ်ဆိုတာ “ ဉာဏ်” (Paññā) နဲ့ ယှဉ်ပြီး သဘောပေါက်စီးနင်းနားလည်မှုနဲ့ ပြုလုပ်တဲ့ ကုသိုလ်မျိုးပါ။ “ ဉာဏ်” ဆိုတာကတော့ တရားအနက်သဘောအပြည့်အဝ နားလည်သိမြင်ခြင်း၊ အတ္တမပါ၊ လောဘမပါ၊ တဏှာမပါ၊ ဒါတွေ အားလုံးပယ်ဖျက်ထားတယ်ဆိုတဲ့ အခြေအနေပါ။
ဉာဏ်ကုသိုလ်ဟာ အကုသိုလ်တရားတွေကို အမြစ်ဖြတ်ပယ်နိုင်ပါတယ်။ အဲ့ဒီအခိုက်အတန့်မှာ “ ငါ့စေတနာ၊ ငါ့ကုသိုလ်” ဆိုတဲ့ လောဘတဏှာဝင်လာခွင့် မရှိတော့ဘူး။
ဉာဏ်ကုသိုလ်ကတော့ နိဗ္ဗာန်ကို တန်းတန်းမတ်မတ် ဝင်နိုင်တဲ့ လမ်းကြောင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဉာဏ်ကုသိုလ်က မဂ်ဉာဏ်ရဲ့အခြေခံ၊ အထွတ်အထိပ်လို့ ဆိုနိုင်ပါတယ်။
ဒါကြောင့်ပဲ မြတ်စွာဘုရားဟာ သဒ္ဓါနဲ့ ကုသိုလ်လုပ်တာမျိုးက ကံကုသိုလ်ဖြစ်မယ်၊ ပညာနဲ့ယှဉ်ပြီး သဘောပေါက်အောင် လုပ်တာက ဉာဏ်ကုသိုလ်ဖြစ်မယ်လို့ ဟောကြားခဲ့တာပါ။

ကံကုသိုလ်နှင့် ဉာဏ်ကုသိုလ်၏ လက်တွေ့ကွာခြားချက်
—————————————-

ကျွန်တော်တို့ မိဘဆရာသမားတွေက ငယ်ငယ်တုန်းက ဘုရားရှိခိုးခိုင်းရင် “ ကန်တော့ရင် ကုသိုလ်ရတယ်၊ ကုသိုလ်ရရင် ကောင်းတယ်” ဆိုတဲ့အသိနဲ့ပဲ လုပ်ခဲ့ကြတယ်။
ဒါပေမယ့် တကယ်တမ်း မြတ်စွာဘုရားရဲ့ တရားဟာ သံသရာဒုက္ခ ခပ်သိမ်းချုပ်ငြိမ်းဖို့သာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့က ကုသိုလ်ရဖို့၊ ကောင်းကျိုးရဖို့သာ ရှိခိုးခဲ့ကြတာ။ ဒီလိုလုပ်တာက ကံကုသိုလ်ပါ။
ဉာဏ်ကုသိုလ်ဆိုတာကတော့ “ ဩ… မြတ်စွာဘုရားရဲ့ တရားတွေက တကယ်တမ်း ဒုက္ခ ခပ်သိမ်းချုပ်ငြိမ်းနိုင်တာပါလား” ဆိုပြီး ပညာနဲ့ နားလည်သွားတဲ့အခါ၊ ကိုယ့်အတွင်းမှာ လောဘ၊ ဒေါသ၊ မောဟတွေ ပျောက်ကွယ်သွားတဲ့အခါ ပြုလုပ်တဲ့ ကုသိုလ်မျိုးပါ။
ဒါကြောင့်ပဲ မြတ်စွာဘုရားကို ကိုးကွယ်တာ၊ တရားနားထောင်တာ၊ တရားအားထုတ်တာတွေကို ပညာနဲ့ နားလည်ပြီးတော့ ပြုလုပ်ရင် ဉာဏ်ကုသိုလ်ဖြစ်ပါတယ်။

စေတနာနှင့် သတိ၏ အရေးပါမှု
—————————-

တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းမှာ စေတနာ (cetana) ဆိုတာက ကံကုသိုလ်ရဲ့အဓိကပါ။ စေတနာက တိုက်တွန်းတယ်၊ လှုံ့ဆော်တယ်၊ အားသွင်းတယ်။
ဒါပေမယ့် စေတနာကို သတိနဲ့ သတိပြုမိတဲ့အခါ ဉာဏ်ကုသိုလ်ဖြစ်တယ်။ ဥပမာ – ဆွမ်းကပ်တဲ့အခါ တိုက်တွန်းတဲ့ စေတနာက ကံကုသိုလ်၊ အဲ့ဒီစေတနာဖြစ်ပျက်ကို နောက်စိတ်က သတိနဲ့ သိမြင်လိုက်တာ ဉာဏ်ကုသိုလ်။
ဒါကြောင့်ပဲ စေတနာက ကံကုသိုလ်၊ သတိက ဉာဏ်ကုသိုလ် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနည်းနဲ့ပဲ တစ်နေ့တာလုံး ဘဝထဲမှာ တရားအားထုတ်နိုင်ပါတယ်။

ကံကုသိုလ်နှင့် ဉာဏ်ကုသိုလ်ကို လက်တွေ့ဘဝထဲမှာ အသုံးချခြင်း
——————————————–

တရားဆိုတာကို တရားစခန်းသွားမှ၊ ရိပ်သာထိုင်မှ၊ ဗိမာန်တက်မှ သာမန်လူတွေအနေနဲ့ တရားအားထုတ်ရတယ်လို့ မထင်ကြပါနဲ့။
အမှန်တော့ နေ့စဉ်ဘဝထဲမှာပဲ ဉာဏ်ကုသိုလ်ကို အသုံးချနိုင်ပါတယ်။
ဥပမာ – ဧည့်သည်လာရင် “ ကော်ဖီသောက်ပါဦး” လို့ စေတနာနဲ့ ပြောတယ်။ အဲ့ဒီစေတနာဖြစ်ပျက်ကို နောက်က သတိနဲ့ သိမြင်လိုက်ရင် ဉာဏ်ကုသိုလ်ပဲ။
ဒီလိုနဲ့ အလုပ်လုပ်တဲ့အခါ၊ စကားပြောတဲ့အခါ၊ တစ်စုံတစ်ရာ လုပ်ဆောင်တဲ့အခိုက်အတန့်တိုင်းမှာပဲ စေတနာနဲ့လုပ်ရင် ကံကုသိုလ်၊ အဲ့ဒီစေတနာကို သတိနဲ့ သတိပြုမိရင် ဉာဏ်ကုသိုလ်ဖြစ်ပါတယ်။

နိဗ္ဗာန်သို့ ဉာဏ်ကုသိုလ်ရဲ့ ချုပ်ငြိမ်းမှု
————————————–

ကံကုသိုလ်ဆိုတာ သံသရာထဲမှာ ကောင်းသောဘဝတွေအတွက်သာ အကျိုးပေးနိုင်တာပါ။
ဉာဏ်ကုသိုလ်ကတော့ နိဗ္ဗာန်သို့ တန်းတန်းမတ်မတ် ဝင်နိုင်ပါတယ်။
ဉာဏ်ကုသိုလ်ဖြစ်လိုက်တာနဲ့ “ ငါ့စေတနာ၊ ငါ့ကုသိုလ်” ဆိုတဲ့ အတ္တစွဲ၊ လောဘတဏှာတွေ အကုန်ပယ်လိုက်တာ။
ဒါကြောင့်ပဲ ဉာဏ်ကုသိုလ်ကမှ နိဗ္ဗာန်ကို မျက်မှောက်ပြုနိုင်ပါတယ်။

နိဗ္ဗာန်ရောက်မှုနဲ့ ကုသိုလ်၊ အကုသိုလ်မှ လွန်မြောက်ခြင်း
——————————————

ရဟန္တာတစ်ပါးဖြစ်သွားတဲ့အခါ အကုသိုလ်အားလုံးအကြွင်းမဲ့ ပယ်သတ်လိုက်ပြီဆိုတဲ့အတွက် သူတို့မှာ အကုသိုလ်မရှိတော့ဘူး။
အကုသိုလ်မရှိတော့တဲ့အတွက် ကုသိုလ်ဆိုတာလည်း ဖြစ်မလာတော့ဘူး။
ဒါကြောင့်ပဲ “ ကုသိုလ်ကိုလည်း စွန့်၊ အကုသိုလ်ကိုလည်း စွန့်” (ကုသလဉ္စ ဇဟံ၊ အကုသလဉ္စ ဇဟံ) ဆိုတဲ့ စာပေဟာ ဒီအရာကိုပဲ ပြောတာပါ။
ဘာလုပ်လုပ် သူတို့ရဲ့ စေတနာဟာ ကုသိုလ်မမည်တော့ဘူး၊ အကုသိုလ်မှ မရှိတော့လို့ပါ။

နိဂုံးချုပ်
———–

ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့ ဘဝတစ်ခုလုံးမှာ ကံကုသိုလ်နဲ့ ဉာဏ်ကုသိုလ် ဆိုတဲ့ နှစ်မျိုးကို သေချာသိထားရမယ်။
ကံကုသိုလ်က သံသရာထဲမှာ ကောင်းမွန်တဲ့ဘဝတွေ ရနိုင်ဖို့အတွက်ပဲ ဖြစ်တယ်။
ဉာဏ်ကုသိုလ်ကတော့ နိဗ္ဗာန်ကို တန်းတန်းမတ်မတ် ဝင်နိုင်တဲ့ လမ်းကြောင်းဖြစ်တယ်။
ဒါကြောင့်ပဲ “ ကုသိုလ်လုပ်ရင် အကုသိုလ်ပယ်တယ်၊ အကုသိုလ်ကုန်ရင် နိဗ္ဗာန်ရောက်တယ်” ဆိုတဲ့ တရားဟာ သဘောအနက်အပြည့်အဝပါပဲ။
ကျွန်တော်တို့ ဘဝမှာ ကံလည်းကောင်းပါစေ၊ ဉာဏ်လည်းကောင်းပါစေ။
သာဓု… သာဓု… သာဓု…။

Dr. Soe Lwin (Mandalay)